Zaman, hayatlarımızı şekillendiriyor ve ondan asla kaçamıyoruz. Saatler ve kurduğumuz alarmlar hayatımızı büsbütün etkiliyor. Teknolojimizden vazgeçsek ve tabiata dönsek bile, tekrar de Dünya’nın ekseni etrafındaki dönüşü ve Güneş etrafındaki hareketine bağımlı olarak yaşamak zorundayız. İnsanlık, dünyamızda üniversal bir vakti ve saat dilimini kabul ediyor.
Dünya dışı bir yerde olduğumuzda vakit nasıl işliyor?
Uluslararası Uzay İstasyonu’nda, günde 16 defa gün batımı yaşandığı için, vakit dilimi olarak üniversal saat (UT) kabul ediliyor ve bu Greenwich Saati (GMT) ile birebir.
Bu mantığa nazaran kozmik vakit, tıpkı vakitte Ay’daki vakit oluyor. Lakin bu büsbütün yanlışsız değil. Artemis III ile tekrar Ay’a iniş yapılacak olsa yahut daha fazla üs kurulacak olsa da, hangi saat diliminin kullanılacağı konusunda bir mutabakat bulunmuyor. Şu anda uzayda bir vazife yapıldığında, hangi ülke tarafından gerçekleştiriliyorsa oraya karşılık gelen saat dilimi kullanılıyor.
Fakat Ay’da, Dünya’da olduğu üzere Güneş’i kullanmak hiçbir işe yaramıyor. Zira, burada gün doğumundan gün batımına kadar geçen mühlet 14.77 Dünya gününe denk geliyor. Evvelce internette, “Ay Standart Saati” ismi verilen bir teklif ileri sürüldü. Bu teklifte; saniyeler, dakikalar ve saatler tıpkı kalıyor, 24 saat bir döngü olarak kabul edilerek, 30 döngü tam bir ay gününe denk geliyordu ki buna kabaca gerçek diyebiliriz.
Peki Apollo astronotları Ay’da hangi saat dilimini kullanmıştı?
Apollo astronotları Ay’da verimli bir vakit geçirdi, o vakit neden onların izlediği yolu uygulamıyoruz? İşte bu hususta küçük bir sorun var. Üstteki başlık aslında tuzak bir soru. Astronotlar rastgele bir saat dilimi kullanmıyorlardı. Ne UTC’yi ne de kalkış yaptıkları Florida’nın saat dilimini kullandılar. Astronotlar, Fırlatma Müddeti Geçmişi (GET) olarak bilinen bir vakit sistemini kullandılar. Bu dilimde, vakit fırlatmadan itibaren geçen dakika, saat ve gün olarak sayılıyordu.
Görevlerde, kalkıştan sonra belli bir vakitte gerçekleşen aktivitelere bağlı olarak birçok şey değerliydi, bu nedenle muhakkak bir saat dilimi yerine bu süreyi kullanmak daha mantıklıydı. Lakin bu, Ay’da daha uzun periyodik bir misyon için artık pek mantıklı gelmiyor, bu yüzden bir tahlile muhtaçlık var.
Avrupa Uzay Ajansı (ESA), bunun kararlaştırılması için bir davette bulundu. Astronotlar için Ay yüzeyinde bir saat dilimi gereksinimi çok acil bir şey olmasa da Ay etrafında bir bağlantı sistemi kurulması, bu kararın alınmasını zorunla hale getirecek.
