2020 yılında, Çinli çip üreticisi Semiconductor Manufacturing International Corp. (SMIC) global önderlerin iki ya da üç jenerasyon gerisindeydi. Son gelen raporlara nazaran ABD’nin Çin yarı iletken dalına yönelik birkaç defa uyguladığı yaptırımların akabinde bugün ülkenin çip sanayisi en az beş kuşak geride. Bölümdeki Çinli uzmanlara nazaran ise ortadaki fark daha da büyüyebilir.Son iki ABD yönetimi devrinde Çin’in yarı iletken üretim teknolojilerine global başkanların, yani ABD’den Intel, Güney Kore’den Samsung ve Tayvan’dan TSMC’nin gerisinde tutmak için yarı iletken odaklı 15 yaptırım getirildi.
Çin ile dünya ortasındaki makas genişliyor
2020 yılında SMIC, TSMC’nin N7 ve Intel’in 10nm’sine misal bir mantık transistör yoğunluğuna sahip olan 7nm sınıfı üretim sürecinde çip üretmeye başlamak üzereydi. O periyotta SMIC, N5 (5nm sınıfı) sürecinde çip üretimine başlamaya hazırlanan TSMC’nin birkaç jenerasyon gerisindeydi. Lakin 7 Ekim 2022’de ABD hükümeti tarafından uygulanan ve 2023’te Japonya ve Hollanda tarafından takip edilen kapsamlı yaptırımlar, Çin yarı iletken sanayisini en az on yıl geriye götürdü.14nm/16nm ve altındaki nodlarda düzlemsel olmayan transistörlere sahip mantık çipleri, 128 yahut daha fazla katmana sahip 3D NAND ve 18nm yarı aralıklı yahut daha az DRAM bellek çipleri yapmak için kullanılan yarı iletken üretim ekipmanlarının Çinli bir kuruluşa satılması için artık özel bir lisans alınması gerekiyor. Bu da Çin’in yarı iletken sanayisini 28nm ve daha büyük nodlarla sınırlıyor – kendi yonga levha üretim araçlarını geliştirmezlerse yahut ihracat lisansları verilmezse.
Etkileri her alanda hissedilecek
Bu kısıtlamaların sonuçları Çin’in yarı iletken dünyasında hissediliyor. Çin’in yarı iletken alanındaki öncülerinden biri olan SMIC, bir vakitler 14nm ve 12nm düğümlerinde kaydettiği ilerlemelerden kelam ediyordu. Fakat, 2023’ün ortalarında, bu teknolojilerden bahsedilen her şey SMIC’in web sitesinden kaldırıldı.
Bu aksiliklere karşın, kimi uzmanlar ABD’nin manileri sayesinde Çin’in yerli yarı iletken ekipman hünerlerini güçlendirebileceğine inanıyor. Bu gerçekleşmezse, Çin’in yarı iletken sanayisi ile global önderler ortasındaki uçurum, hükümet siyasetinde öbür değişiklikler olmadığı sürece daha da büyüyecek diyebiliriz. Bu da Çin’i aslında her alanda etkileyecek. Bilindiği üzere yarı iletkenler akıllı telefonlardan arabalara, uçaklardan buzdolaplarına ve yapay zeka sanayisine kadar neredeyse her alanda kullanılıyor.
